संसारका ५ धामहरुमध्येको मुक्तिनाथ एक धाम हो। मुक्तिनाथको मन्दिर थोरङ्गला हिमालको फेदीमा ३७१० मिटर को उचाईमा अवस्थित छ। मुक्तिनाथ धवलागिरी अञ्चल तथा मुस्ताङ्ग जिल्लामा पर्दछ। खुल्ला र सफा दिनमा मुक्तिनाथबाट दक्षिणपट्टीको आकाशमा धवलागिरी हिमालको मनमोहक दृष्य देखिन्छ। मुक्तिनाथ पवित्र भूमि हिन्दू र बौद्ध धर्मालम्वीहरु दुवैको लागि प्रख्यात छ। हिन्दु धर्मानुसार मुक्तिनाथको दर्शन गरेमा सबै पापहरुबाट मुक्ति मिल्दछ भन्ने विश्वास गरिन्छ। त्यसैले गर्दा प्रत्येक बर्ष असोज महिनादेखि ज्येष्ठ महिनासम्म मुक्तिनाथ दर्शनको लागि नेपाली तथा भारतीय धर्मालम्वीहरुको मन्दिरमा घुईंचो लाग्दछ।
मुक्तिनाथलाई ५१ शक्ति पीठ मध्येमा एक पीठको रुपमा पूजा गरिन्छ। बौद्ध धर्म अनुसार यसलाई च्यूमीग ग्यातुसा (Chumig Gyatsa) भनिन्छ। जसको अर्थ टिवेटन भाषा अनुसार एकसय आठ पानी हो। मुक्तिनाथको मन्दिरमा भगवान विष्णु लगायत देवी लमी र गरुड भगवानको मूर्ति अवस्थित छ, जुन सबै सुनले बनेको छ। मुक्तिनाथको मन्दिरमा १०८ धाराहरु छन् जसमा सबै तीर्थालुहरु नुहाउनको लागि आउने गर्दछन्। १०८ धाराहरुमा साँढेको मुखको आकृति छ जसको मुखबाट पानी बग्दछ। यहाँको पानीको तापक्रम ज्यादै चिसो, ० डिग्री सेन्टिग्रेडमा हुन्छ। मन्दिरमा बौद्ध आनीहरु हुन्छन् जसले मन्दिरको ढोका खोल्ने र पूजा गराउने काम गर्दछन्।
टिबेटन धर्म अनुसार गुरु रिन्पोचे (Rinpoche) टिबेटन बुद्ध धर्मका जन्मदाता यही मुक्तिनाथको बाटो गरी तपस्या गरेर टिबेट (Tibet) गएका भन्ने विश्वास गरिन्छ। मुक्तिनाथमा बग्ने खोला कालीगडकी हो। यहाँ नेपालको अन्य ठाउँमा नपाईने ढुङ्गा शीला वा शालीग्राम पाईन्छ, जसलाई हिन्दु धर्ममा भगवान नारायणको साक्षत रुप मानिन्छ। मुक्तिनाथ हिन्दु, बौद्ध, जैन र वैष्णव सबै धर्मालम्वीहरुको लागि एक प्रख्यात तीर्थस्थल हो, यहाँको १०८ धाराको आफ्नै बिशेषता छ। हिन्दु खगोलशास्त्र अनुसार संसारमा जम्मा १२ राशी र नौ ग्रह छन्, जसले १०८ समिश्रण दिन्छ। १०८ धारालाई यसैको प्रतिनिधिको रुपमा लिईन्छ।
पृथ्वीमा मुक्तिनाथ मात्र एक यस्तो ठाउँ हो, जहाँ पञ्चतत्व पाईन्छ। आगो, पानी, पृथ्वी, हावा र जल मुक्तिनाथको मन्दिर सँगै ज्वालादेवीको मन्दिर छ। यहाँ अवस्थित ज्वाला परापूर्वकालदेखि अहिलेसम्म निरन्तर रुपमा पानी माथि बलिरहेको विश्वास गरिन्छ। मुक्तिनाथको मन्दिरमा कुनै महत्वपूर्ण प्रसाद चढाईदै, ईच्छा अनुसारको मिठाई, फूलमाला, अक्षता चढाईन्छ।
अनुकुल समय :
मुक्तिनाथ दर्शनको लागि उपयुक्त समय फागुनदेखि शुरु भएर ज्येष्ठसम्म हो। आषाढ, श्रावण र भाद्र महिना बर्षायाम भएकोले तीर्थालुहरुको संख्या ज्यादै कम हुन्छ।
यातायात सुविधा :
मुक्तिनाथमा मौसममा धेरै फेरवदल भैरहन्छ। तीर्थालुहरु यहाँ सिधै हेलिकोप्टरबाट आएर पनि दर्शन गर्छन्। प्राय तीर्थालुहरु पोखराबाट हवाई विमान चढेर जोमसोम एयरपोर्ट भएर आउने गर्छन्। साथै पोखराबाट गाडीमा बेनी, घाँसा हुँदै जोमसोम मुक्तिनाथ आउने तीर्थालुहरुको पनि यहाँ कमी छैन। जोमसोमबाट मुक्तिनाथको मन्दिरसम्म पुग्न जीपको व्यवस्था छ, जसको लागि ०१ः३० मिनेट समय लाग्दछ।
| श्री मुक्तिनाथ दर्शन यात्रा कार्यक्रम | |||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||
No comments:
Post a Comment